Logo

Duygu Çapalaması

Duygu Çapalaması

Duygu çapalaması, zihinsel bir bahçe işidir. Carl Rogers’ın “İnsan, olduğu gibi kabul edildiğinde değişir” fikri, bu sürecin temel taşıdır. Nietzsche’nin “Kendini yarat!” çağrısı ve Sartre’ın özgürlük vurgusu şunu söyler: Duygularımızla yüzleştiğimizde zincirlerimizden kurtuluruz.

Duygu Çapalaması - Toprağı Temizler Gibi Zihni Arındırmak

Toprağın Nefesi, Zihnin Özgürlüğü

Toprağı çapaladığımızda ne olur? Ayrık otlar temizlenir, toprak nefes alır, tohumlar kök salmak için bereketli bir zemin bulur. Peki ya zihnimiz? Duygu çapalaması, bu metaforun insan ruhuna yansımasıdır. Psikologlar ve filozoflar asırlardır şu soruyu sorar: İnsan, duygularının esiri midir, yoksa onları dönüştürebilecek gücü içinde mi taşır? Carl Jung’un “Bilinçdışını bilinçli kılmadıkça, kaderin sanırsın” sözü, bu sürecin özünü yansıtır. Negatif duygular -yalnızlık, utanç, öfke- zihnimizin ayrık otlarıdır; temizlenmedikçe büyür, benliğimizi boğar. Duygu çapalaması, bu otları fark etmekle başlar; utanmadan, yargılamadan yüzeye çıkarır ve gerçekte kim olduğumuzu anlamamıza kapı aralar.


Duygu Çapalaması Nedir?

Duygu çapalaması, zihinsel toprağımızı kazıyarak bastırılmış ya da fark edilmemiş hisleri gün yüzüne çıkarmaktır. Filozof Friedrich Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt’te “Kendin ol!” der; ama kendimiz olabilmek için önce bu ayrık otlardan kurtulmalıyız. Depresyonu tetikleyen, özgüveni yaralayan duygular, bu süreçle arınır ve öz benlik nefes alır. Toprağı incitmeden yapılan bir bahçe işidir bu.


Duygu Çapalamasının Gerekliliği: Davranışları Değiştiren Duygulardır

“Duygu Çapalamasının gerekliliği: Davranışları değiştiren en büyük etki duygularımız (İnanmak ve sevmek).” Bir kişinin davranışlarını ne değiştirir sorusuna “Bilgi” ne yazık ki diyemiyoruz. Psikolog Viktor Frankl, İnsanın Anlam Arayışı’nda “İnsan, anlam bulduğu sürece yaşar” der. Bu anlam, duygularla şekillenir. “Bir kişinin davranışlarını değiştiren olgu kişinin duyguları yani o (şeyi) içselleştirmesi yani inanması. İnanmak ve sevmek, davranışlarımızın en güçlü itici gücüdür. Kişiler, tarikatlar, ideolojiler, hatta reklamlar bunu yapmaz mı? Duygularımıza hitap ederek bizi bazen iyiye bazen yanlışa dönüştürürler. Peki, ya bu duygular bizi yanlış yollara sürüklüyorsa? Duygu çapalaması, bilgiye ihtiyaç duymadan, yalnızca kendi yaşadıklarımızla yüzleşerek duygularımızı yeniden şekillendirir” Ama nasıl? “Bunu yaparken de (Utanma duygusunu oluşturmadan yapmak gerek.)” İşte duygu çapalaması, nazik bir yüzleşme sunar.


Duygular Çapalanır mı?

“Yaşadıklarımız, şahit olduklarımız, hayal kırıklıklarımız, beklentilerimiz iç dünyamızda tamamen iç içe girmiştir. Davranışlarımız tamamen bu yapılarla örülüdür.” Sigmund Freud, çocukluk deneyimlerinin bilinçdışındaki etkisini vurgularken haklıydı: “Çocuklukta yaşadıklarımız, ebeveynlerle ilişkilerimiz, ebeveynlerimizin madde, olay, kişi, kültür, din, ikili ilişkiye bakış açıları bizim onlarla iletişimimizle paralellik gösterir.” Güven, sevgi, saygı aradığımız ama bulamadığımız yerler, yetişkinlikte bağ kurma biçimimize gölge düşürür. Jean-Paul Sartre, Varlık ve Hiçlik’te “İnsan, özgürlüğüne mahkûmdur” der; ama bu özgürlük, çocukluk zincirleriyle sınırlı değil midir? “Bizim ebeveynlerle kurmak istediğimiz ama kuramadığımız veya kurduğumuz ilişki, (Güven-Sevgi-Saygı) kişi, olay ve maddelere olan bağımızı etkiler. Tüm bu davranışlarımızın kökünde, çocukluğumuzdaki bastırılmış, ötelenmiş duygularımızın gücü çok büyük.”


Duygu Çapalaması Nasıl İşler? Üç Boyutlu Bir Yolculuk

“Duygu çapalanması 3 boyutta terapiye entegre edilir.” Danışanlarıma soruyorum: “Hissetmek ve anlamak olgusunu danışana tekrar soruyorum ve yaşamındaki hangi olay hissedilerek çözüme ulaştırmış veya bastırılmış, hangi olay anlayarak (mantık) çözüme ulaştırmış veya bastırılmış.” Bu, başlangıç. İşte üç boyut ve vaka örnekleri:


1.     Duyguların Farkına Varma ve Yaşamına Etkisi

“Yaşadığı olgunun ayrıntılarının tekrar analizi.” Danışan, duyguların kökenini bulur.

Örnek: 30 yaşındaki Ayşe, iş yerinde eleştirildiğinde utanıp susuyordu. Terapide, çocukken annesinin “Hata yaparsan değersizsin” dediği anılar çıktı. Utanç, özgüvenini gölgeliyordu. Fark etmek, toprağı kazmaktı.


2.     Duyguların Ayrışması

“Duyguların ayrışması. Kendi çocuksu duyguları, toplumsal etik duygular, ailenin kendisine yüklediği duygular, (Yalnızlık, agresyon, utanma, yeniden kendini gösterebilme).” Hangisi sana ait, hangisi başkalarının yükü?

Örnek: 25 yaşındaki Mert, yalnızlık hissettiğinde agresifleşiyordu. Babasının “Erkekler zayıf olmaz” telkiniyle büyüdüğünü fark etti. Öfke, Mert’in değil, babasının yankısıydı. Ayrık otları ayıklandı.


3.     Kendi Duygusunu İçselleştirme

“Kendi duygusunu içselleştirme. Geçmişiyle barışmak, Kendini onaylamak, kendini algılamak, Şimdiki benliği çocuk veya ergen geçmişinden özgürleştirmek.”

Örnek: 40 yaşındaki Elif, annesinin alkol bağımlılığı yüzünden terk edilmişlik hissetmişti. “Ben değersiz değilim, o annemin seçimiydi” diyerek barıştı. Toprak nefes aldı.


Sonuç: Özgürleşen Bir Benlik

Duygu çapalaması, zihinsel bir bahçe işidir. Carl Rogers’ın “İnsan, olduğu gibi kabul edildiğinde değişir” fikri, bu sürecin temel taşıdır. Nietzsche’nin “Kendini yarat!” çağrısı ve Sartre’ın özgürlük vurgusu şunu söyler: Duygularımızla yüzleştiğimizde zincirlerimizden kurtuluruz. Ayşe utancını, Mert öfkesini, Elif terk edilmişliğini temizlediğinde, öz benlikleri filizlendi. Peki, sen duygularını ne kadar çapaladın? Toprağın nefes alıyor mu?

 

 Soner Koşan

 

İlişkili İçerikler
Kadına Yönelik Şiddetin Nedenleri ve Mücadele Yolları
Kadına Yönelik Şiddetin Nedenleri ve Mücadele Yolları
Kadına yönelik şiddetin nedenlerini, türlerini ve çözüm yollarını keşfedin. Eğitim, yasa, destek ve toplumsal dayanışma ile değişim mümkün.
Bireysel
Psikolojik Esneklik Nedir ve Nasıl Gelişir?
Psikolojik Esneklik Nedir ve Nasıl Gelişir?
Psikolojik esneklik, kişinin stresli, belirsiz ya da zorlayıcı yaşam olayları karşısında duygularını fark edip, değerleri doğrultusunda davranabilme becerisidir.
Bireysel
Teşhircilik Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Sürecİ
Teşhircilik Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Sürecİ
Teşhircilik, toplumda yaygın olarak konuşulmayan ancak psikolojik ve hukuki boyutlarıyla önemli bir cinsel davranış bozukluğudur. Halk arasında “kendini teşhir etme” ya da “gösterme hastalığı” olarak bilinen bu durum, kişinin cinsel haz amacıyla cinsel organlarını başkalarına göstermesi ile karakterizedir.
Bireysel
Ben Kimim
Ben Kimim
"Ben kimim?" sorusu, yüzeysel bir gramer yapısı ("ben" ve "kim" sözcüklerinin ardışık kullanımı) barındırsa da, ontolojik ve epistemolojik açıdan derin anlam katmanlarına sahiptir. incelemeyi zorunlu kılar.
Bireysel
Spotlight Etkisi (Spot Işığı Etkisi) Nedir?
Spotlight Etkisi (Spot Işığı Etkisi) Nedir?
Spotlight etkisi, bireyin başkalarının onun davranışlarını ve görünümünü sürekli izlediğine inanmasıdır. Sosyal kaygı ve özgüven sorunlarıyla ilişkilidir.
Bireysel
Travma Sonrası Büyüme Ne Demek?
Travma Sonrası Büyüme Ne Demek?
Travma sonrası büyüme, kişinin yaşadığı zorlu bir olaydan sonra hayata bakış açısının olumlu yönde değişmesidir. Yani kişi sadece eski haline dönmekle kalmaz, aynı zamanda daha dirençli, daha anlayışlı, daha farkında biri haline gelir.
Bireysel
Trifobi Nedir?  Delik Korkusu Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey
Trifobi Nedir? Delik Korkusu Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey
Trifobi, halk arasında “delik korkusu” olarak bilinen, çok sayıda küçük ve düzensiz delik veya girintili çıkıntılı yüzeylere karşı duyulan yoğun rahatsızlık, tiksinti ya da kaygı hissidir.
Bireysel
Nöroçeşitlilik Nedir? Zihinsel Farklılıkları Kucaklamak
Nöroçeşitlilik Nedir? Zihinsel Farklılıkları Kucaklamak
Nöroçeşitlilik, zihinsel farklılıkları kabul eden kapsayıcı bir yaklaşımdır. Otizm, DEHB gibi profilleri anlamak ve toplumsal farkındalığı artırmak için okuyun.
Bireysel
Oyun Bağımlılığı Nedir? Nedenleri Nelerdir?
Oyun Bağımlılığı Nedir? Nedenleri Nelerdir?
Oyun bağımlılığı günümüzde özellikle çocuklar ve ergenler arasında hızla yaygınlaşan bir sorun haline geldi. Bu durumun arkasında sadece oyunların cazibesi değil, bireyin psikolojik ve sosyal dünyasıyla ilgili pek çok etken yer alıyor.
Bireysel
Özsaygı Nedir, Nasıl Arttırılır?
Özsaygı Nedir, Nasıl Arttırılır?
Özsaygı nedir, nasıl geliştirilir? Belirtileri, nedenleri ve günlük alışkanlıklarla özsaygınızı güçlendirme yollarını bu rehberde keşfedin. Kendinize değer verin!
Bireysel
Pasif Agresif Ne Demek? Belirtileri Nelerdir?
Pasif Agresif Ne Demek? Belirtileri Nelerdir?
Pasif agresif davranışların temelinde genellikle bastırılmış öfke, düşük özgüven, çocukluk travmaları ve duyguların sağlıklı bir şekilde ifade edilemediği aile ortamları yatar.
Bireysel
Utangaçlık Nedir? Utangaç Bireyler İçin İletişim Stratejileri
Utangaçlık Nedir? Utangaç Bireyler İçin İletişim Stratejileri
Utangaçlık, bir kişinin sosyal ortamlarda çekingen, ürkek ya da rahat olmayan davranma eğilimi olarak tanımlanır. Bilimsel literatürde utangaçlık, genelde kişilik özelliği olarak kabul edilir; bu açıdan utangaç bireyler “her zaman” değilse de büyük ölçüde tanımadıkları ortamlarda rahatlık seviyesinin düşük olmasıyla karakterizedir.
Bireysel
Sosyal Kaygıyla Başa Çıkmanın Yolları Nelerdir?
Sosyal Kaygıyla Başa Çıkmanın Yolları Nelerdir?
Sosyal kaygı, bireyin başkaları tarafından değerlendirileceği ortamlarda yoğun korku, endişe ve kaçınma davranışları göstermesiyle tanımlanır.
Bireysel
Psikolojik Uyuşma ve Karıncalanma Nedir? Neden Olur?
Psikolojik Uyuşma ve Karıncalanma Nedir? Neden Olur?
Psikolojik uyuşma, genellikle kişinin duygularını hissetmemesi, yaşanan olaylara karşı kayıtsız veya kopuk hissetmesi durumudur. Bu durum, zihinsel veya duygusal bir aşı yüküyle karşılaşıldığında ortaya çıkan koruyucu bir mekanizma olarak düşünülebilir.
Bireysel
Temizlik Takıntısı Nedir?
Temizlik Takıntısı Nedir?
Temizlik takıntısı (OKB), aşırı temizlik ihtiyacı ve mikrop korkusuyla ortaya çıkan bir anksiyete bozukluğudur. Belirtileri ve etkileri nelerdir, öğrenin.
Bireysel
Onay Bağımlılığı Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Onay Bağımlılığı Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Onay bağımlılığı nedir, belirtileri nelerdir ve nasıl tedavi edilir? Kendinizi başkalarının onayına göre tanımlamaktan kurtulmanın yollarını keşfedin.
Bireysel
Meditasyonun Psikolojik Faydaları
Meditasyonun Psikolojik Faydaları
Meditasyon nedir, nasıl yapılır ve hangi türleri vardır? Stresi azaltan, zihinsel farkındalığı artıran meditasyonun faydalarını keşfedin ve adım adım öğrenin.
Bireysel
Deprem Korkusuyla (Seismophobia) Yaşamak Psikolojik Destek Neden Önemli?
Deprem Korkusuyla (Seismophobia) Yaşamak Psikolojik Destek Neden Önemli?
Deprem korkusu (seismophobia), anksiyete, uyku bozuklukları ve kaçınma davranışlarıyla yaşam kalitesini düşürebilir. Psikolojik destek süreci hayati önem taşır.
Bireysel