Logo

Duygu Çapalaması

Duygu Çapalaması

Duygu çapalaması, zihinsel bir bahçe işidir. Carl Rogers’ın “İnsan, olduğu gibi kabul edildiğinde değişir” fikri, bu sürecin temel taşıdır. Nietzsche’nin “Kendini yarat!” çağrısı ve Sartre’ın özgürlük vurgusu şunu söyler: Duygularımızla yüzleştiğimizde zincirlerimizden kurtuluruz.

Duygu Çapalaması - Toprağı Temizler Gibi Zihni Arındırmak

Toprağın Nefesi, Zihnin Özgürlüğü

Toprağı çapaladığımızda ne olur? Ayrık otlar temizlenir, toprak nefes alır, tohumlar kök salmak için bereketli bir zemin bulur. Peki ya zihnimiz? Duygu çapalaması, bu metaforun insan ruhuna yansımasıdır. Psikologlar ve filozoflar asırlardır şu soruyu sorar: İnsan, duygularının esiri midir, yoksa onları dönüştürebilecek gücü içinde mi taşır? Carl Jung’un “Bilinçdışını bilinçli kılmadıkça, kaderin sanırsın” sözü, bu sürecin özünü yansıtır. Negatif duygular -yalnızlık, utanç, öfke- zihnimizin ayrık otlarıdır; temizlenmedikçe büyür, benliğimizi boğar. Duygu çapalaması, bu otları fark etmekle başlar; utanmadan, yargılamadan yüzeye çıkarır ve gerçekte kim olduğumuzu anlamamıza kapı aralar.


Duygu Çapalaması Nedir?

Duygu çapalaması, zihinsel toprağımızı kazıyarak bastırılmış ya da fark edilmemiş hisleri gün yüzüne çıkarmaktır. Filozof Friedrich Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt’te “Kendin ol!” der; ama kendimiz olabilmek için önce bu ayrık otlardan kurtulmalıyız. Depresyonu tetikleyen, özgüveni yaralayan duygular, bu süreçle arınır ve öz benlik nefes alır. Toprağı incitmeden yapılan bir bahçe işidir bu.


Duygu Çapalamasının Gerekliliği: Davranışları Değiştiren Duygulardır

“Duygu Çapalamasının gerekliliği: Davranışları değiştiren en büyük etki duygularımız (İnanmak ve sevmek).” Bir kişinin davranışlarını ne değiştirir sorusuna “Bilgi” ne yazık ki diyemiyoruz. Psikolog Viktor Frankl, İnsanın Anlam Arayışı’nda “İnsan, anlam bulduğu sürece yaşar” der. Bu anlam, duygularla şekillenir. “Bir kişinin davranışlarını değiştiren olgu kişinin duyguları yani o (şeyi) içselleştirmesi yani inanması. İnanmak ve sevmek, davranışlarımızın en güçlü itici gücüdür. Kişiler, tarikatlar, ideolojiler, hatta reklamlar bunu yapmaz mı? Duygularımıza hitap ederek bizi bazen iyiye bazen yanlışa dönüştürürler. Peki, ya bu duygular bizi yanlış yollara sürüklüyorsa? Duygu çapalaması, bilgiye ihtiyaç duymadan, yalnızca kendi yaşadıklarımızla yüzleşerek duygularımızı yeniden şekillendirir” Ama nasıl? “Bunu yaparken de (Utanma duygusunu oluşturmadan yapmak gerek.)” İşte duygu çapalaması, nazik bir yüzleşme sunar.


Duygular Çapalanır mı?

“Yaşadıklarımız, şahit olduklarımız, hayal kırıklıklarımız, beklentilerimiz iç dünyamızda tamamen iç içe girmiştir. Davranışlarımız tamamen bu yapılarla örülüdür.” Sigmund Freud, çocukluk deneyimlerinin bilinçdışındaki etkisini vurgularken haklıydı: “Çocuklukta yaşadıklarımız, ebeveynlerle ilişkilerimiz, ebeveynlerimizin madde, olay, kişi, kültür, din, ikili ilişkiye bakış açıları bizim onlarla iletişimimizle paralellik gösterir.” Güven, sevgi, saygı aradığımız ama bulamadığımız yerler, yetişkinlikte bağ kurma biçimimize gölge düşürür. Jean-Paul Sartre, Varlık ve Hiçlik’te “İnsan, özgürlüğüne mahkûmdur” der; ama bu özgürlük, çocukluk zincirleriyle sınırlı değil midir? “Bizim ebeveynlerle kurmak istediğimiz ama kuramadığımız veya kurduğumuz ilişki, (Güven-Sevgi-Saygı) kişi, olay ve maddelere olan bağımızı etkiler. Tüm bu davranışlarımızın kökünde, çocukluğumuzdaki bastırılmış, ötelenmiş duygularımızın gücü çok büyük.”


Duygu Çapalaması Nasıl İşler? Üç Boyutlu Bir Yolculuk

“Duygu çapalanması 3 boyutta terapiye entegre edilir.” Danışanlarıma soruyorum: “Hissetmek ve anlamak olgusunu danışana tekrar soruyorum ve yaşamındaki hangi olay hissedilerek çözüme ulaştırmış veya bastırılmış, hangi olay anlayarak (mantık) çözüme ulaştırmış veya bastırılmış.” Bu, başlangıç. İşte üç boyut ve vaka örnekleri:


1.     Duyguların Farkına Varma ve Yaşamına Etkisi

“Yaşadığı olgunun ayrıntılarının tekrar analizi.” Danışan, duyguların kökenini bulur.

Örnek: 30 yaşındaki Ayşe, iş yerinde eleştirildiğinde utanıp susuyordu. Terapide, çocukken annesinin “Hata yaparsan değersizsin” dediği anılar çıktı. Utanç, özgüvenini gölgeliyordu. Fark etmek, toprağı kazmaktı.


2.     Duyguların Ayrışması

“Duyguların ayrışması. Kendi çocuksu duyguları, toplumsal etik duygular, ailenin kendisine yüklediği duygular, (Yalnızlık, agresyon, utanma, yeniden kendini gösterebilme).” Hangisi sana ait, hangisi başkalarının yükü?

Örnek: 25 yaşındaki Mert, yalnızlık hissettiğinde agresifleşiyordu. Babasının “Erkekler zayıf olmaz” telkiniyle büyüdüğünü fark etti. Öfke, Mert’in değil, babasının yankısıydı. Ayrık otları ayıklandı.


3.     Kendi Duygusunu İçselleştirme

“Kendi duygusunu içselleştirme. Geçmişiyle barışmak, Kendini onaylamak, kendini algılamak, Şimdiki benliği çocuk veya ergen geçmişinden özgürleştirmek.”

Örnek: 40 yaşındaki Elif, annesinin alkol bağımlılığı yüzünden terk edilmişlik hissetmişti. “Ben değersiz değilim, o annemin seçimiydi” diyerek barıştı. Toprak nefes aldı.


Sonuç: Özgürleşen Bir Benlik

Duygu çapalaması, zihinsel bir bahçe işidir. Carl Rogers’ın “İnsan, olduğu gibi kabul edildiğinde değişir” fikri, bu sürecin temel taşıdır. Nietzsche’nin “Kendini yarat!” çağrısı ve Sartre’ın özgürlük vurgusu şunu söyler: Duygularımızla yüzleştiğimizde zincirlerimizden kurtuluruz. Ayşe utancını, Mert öfkesini, Elif terk edilmişliğini temizlediğinde, öz benlikleri filizlendi. Peki, sen duygularını ne kadar çapaladın? Toprağın nefes alıyor mu?

 

 Soner Koşan

 

İlişkili İçerikler
Nöroçeşitlilik Nedir? Zihinsel Farklılıkları Kucaklamak
Nöroçeşitlilik Nedir? Zihinsel Farklılıkları Kucaklamak
Nöroçeşitlilik, zihinsel farklılıkları kabul eden kapsayıcı bir yaklaşımdır. Otizm, DEHB gibi profilleri anlamak ve toplumsal farkındalığı artırmak için okuyun.
Bireysel
Oyun Bağımlılığı Nedir? Nedenleri Nelerdir?
Oyun Bağımlılığı Nedir? Nedenleri Nelerdir?
Oyun bağımlılığı günümüzde özellikle çocuklar ve ergenler arasında hızla yaygınlaşan bir sorun haline geldi. Bu durumun arkasında sadece oyunların cazibesi değil, bireyin psikolojik ve sosyal dünyasıyla ilgili pek çok etken yer alıyor.
Bireysel
Özsaygı Nedir, Nasıl Arttırılır?
Özsaygı Nedir, Nasıl Arttırılır?
Özsaygı nedir, nasıl geliştirilir? Belirtileri, nedenleri ve günlük alışkanlıklarla özsaygınızı güçlendirme yollarını bu rehberde keşfedin. Kendinize değer verin!
Bireysel
Pasif Agresif Ne Demek? Belirtileri Nelerdir?
Pasif Agresif Ne Demek? Belirtileri Nelerdir?
Pasif agresif davranışların temelinde genellikle bastırılmış öfke, düşük özgüven, çocukluk travmaları ve duyguların sağlıklı bir şekilde ifade edilemediği aile ortamları yatar.
Bireysel
Utangaçlık Nedir? Utangaç Bireyler İçin İletişim Stratejileri
Utangaçlık Nedir? Utangaç Bireyler İçin İletişim Stratejileri
Utangaçlık, bir kişinin sosyal ortamlarda çekingen, ürkek ya da rahat olmayan davranma eğilimi olarak tanımlanır. Bilimsel literatürde utangaçlık, genelde kişilik özelliği olarak kabul edilir; bu açıdan utangaç bireyler “her zaman” değilse de büyük ölçüde tanımadıkları ortamlarda rahatlık seviyesinin düşük olmasıyla karakterizedir.
Bireysel
Sosyal Kaygıyla Başa Çıkmanın Yolları Nelerdir?
Sosyal Kaygıyla Başa Çıkmanın Yolları Nelerdir?
Sosyal kaygı, bireyin başkaları tarafından değerlendirileceği ortamlarda yoğun korku, endişe ve kaçınma davranışları göstermesiyle tanımlanır.
Bireysel
Psikolojik Uyuşma ve Karıncalanma Nedir? Neden Olur?
Psikolojik Uyuşma ve Karıncalanma Nedir? Neden Olur?
Psikolojik uyuşma, genellikle kişinin duygularını hissetmemesi, yaşanan olaylara karşı kayıtsız veya kopuk hissetmesi durumudur. Bu durum, zihinsel veya duygusal bir aşı yüküyle karşılaşıldığında ortaya çıkan koruyucu bir mekanizma olarak düşünülebilir.
Bireysel
Temizlik Takıntısı Nedir?
Temizlik Takıntısı Nedir?
Temizlik takıntısı (OKB), aşırı temizlik ihtiyacı ve mikrop korkusuyla ortaya çıkan bir anksiyete bozukluğudur. Belirtileri ve etkileri nelerdir, öğrenin.
Bireysel
Onay Bağımlılığı Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Onay Bağımlılığı Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Onay bağımlılığı nedir, belirtileri nelerdir ve nasıl tedavi edilir? Kendinizi başkalarının onayına göre tanımlamaktan kurtulmanın yollarını keşfedin.
Bireysel
Meditasyonun Psikolojik Faydaları
Meditasyonun Psikolojik Faydaları
Meditasyon nedir, nasıl yapılır ve hangi türleri vardır? Stresi azaltan, zihinsel farkındalığı artıran meditasyonun faydalarını keşfedin ve adım adım öğrenin.
Bireysel
Deprem Korkusuyla (Seismophobia) Yaşamak Psikolojik Destek Neden Önemli?
Deprem Korkusuyla (Seismophobia) Yaşamak Psikolojik Destek Neden Önemli?
Deprem korkusu (seismophobia), anksiyete, uyku bozuklukları ve kaçınma davranışlarıyla yaşam kalitesini düşürebilir. Psikolojik destek süreci hayati önem taşır.
Bireysel
Hipersomnia Nedir? Aşırı Uyku Hali Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Hipersomnia Nedir? Aşırı Uyku Hali Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Hipersomnia yani aşırı uyku hali hakkında bilmeniz gerekenleri keşfedin. Belirtileri, nedenleri, depresyon ilişkisi ve tedavi yöntemleri hakkında kapsamlı bilgi edinin.
Bireysel
Maskeli Depresyon Nedir? Maskeli Depresyonu Nasıl Anlarsınız?
Maskeli Depresyon Nedir? Maskeli Depresyonu Nasıl Anlarsınız?
Maskeli depresyon, bireyin klasik depresyon belirtilerini (üzüntü, isteksizlik, değersizlik hissi gibi) dışa vurmak yerine, daha çok fiziksel belirtilerle (ağrılar, uyku bozuklukları, mide sorunları gibi) yaşadığı bir depresyon türüdür.
Bireysel
İntihar Girişimi Nedir? Nasıl Başa Çıkılır?
İntihar Girişimi Nedir? Nasıl Başa Çıkılır?
İntihar girişimi nedir, belirtileri nelerdir ve nasıl yardım edilir? Uzman tavsiyeleriyle intihar düşüncelerine karşı etkili başa çıkma yollarını öğrenin.
Bireysel
Cotard Sendromu Nedir? Yürüyen Ölü Sendromunun Gizemli Dünyası
Cotard Sendromu Nedir? Yürüyen Ölü Sendromunun Gizemli Dünyası
Cotard Sendromu, kişinin kendini ölü sanması, organlarının yok olduğuna veya çürüdüğüne inanması gibi gerçek dışı düşüncelerle karakterize nadir bir bozukluktur.
Bireysel
Duygusal İstismar Nedir? İlişkilerde Fark Edilmeyen Tehlike
Duygusal İstismar Nedir? İlişkilerde Fark Edilmeyen Tehlike
Duygusal istismar, bir kişinin bir başkasını kontrol etmek, küçük düşürmek, korkutmak, suçluluk hissettirmek veya manipüle etmek amacıyla uyguladığı sürekli ve sistematik psikolojik şiddet türüdür.
Bireysel
Williams Sendromu Genetikten Sosyal Davranışa Kadar Her Yönüyle
Williams Sendromu Genetikten Sosyal Davranışa Kadar Her Yönüyle
Williams Sendromu, doğum öncesi dönemde, 7. kromozomda yer alan yaklaşık 26 ila 28 genin silinmesi sonucunda ortaya çıkan nadir bir genetik hastalıktır. Bu durum, bireyin fiziksel, bilişsel ve davranışsal gelişimini çeşitli şekillerde etkileyebilir.
Bireysel
Biriktirme Bozukluğu Nedir? Nedenleri ve Belirtileri
Biriktirme Bozukluğu Nedir? Nedenleri ve Belirtileri
Biriktirme bozukluğu, değersiz eşyaları atamama ve yaşam alanını doldurma davranışıdır. Belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi edinin.
Bireysel