Duygusal İstismar Nedir? İlişkilerde Fark Edilmeyen Tehlike

Duygusal İstismar Nedir?

Duygusal istismar, bir kişinin bir başkasını kontrol etmek, küçük düşürmek, korkutmak, suçluluk hissettirmek veya manipüle etmek amacıyla uyguladığı sürekli ve sistematik psikolojik şiddet türüdür. Fiziksel şiddetin aksine, görünür iz bırakmaz ama mağdurun ruh sağlığını derinlemesine etkiler. En sık aile, romantik ilişkiler, arkadaşlıklar ya da iş ortamlarında görülmektedir. İstismar eden kişi bunu farklı şekillerde uygulayabilir. Sürekli olarak karşıdaki kişiyi eleştirme, karşı tarafın duygularını yok sayma, suçluluk duygusu yaratma, tehdit, manipüle etme, yalnızlaştırma ve sosyalliğini kısıtlama, kişinin kendine olan güvenini azaltma şeklinde olabilir. Duygusal istismarı fark etmek diğer istismar türlerine göre daha zordur çünkü kişiye yönelik gözle görülür bir şiddet yoktur. Kişide depresyon, anksiyete, travma sonrası stres bozukluğu gibi durumlara yol açabilmektedir. Kısacası duygusal istismar yavaş yavaş ve içten çökerten bir türdür.

Duygusal Şiddet Sonrası Travma Belirtileri

Duygusal şiddet, fiziksel bir darbe bırakmaz ama ruhun derinliklerine kazınan izler taşır. Uzun süreli duygusal istismara maruz kalan bireyler, zamanla travma sonrası stres bozukluğu benzeri tepkiler geliştirebilir.

·İstismarda sonra birey kendini güvensiz hisseder, her an kötü bir şey olacakmışçasına kaygı yaşar. En ufak söz veya davranış geçmişte yaşananları tetikleyebilmektedir.

·Uykusuzluk, sık sık uyanma, kabus görme ya da gece terörleri gibi problemler sık görülür. Zihni, istismarcı kişinin sesini veya sözlerini yeniden ve yeniden oynatır. Bu da huzurlu bir uykuya geçmeyi zorlaştırır.

·İstismara uğrayan birey başkalarına güvenmekte zorluk çeker, kendini değersiz hisseder, sosyal çevresinden uzaklaşır. Bu durum yalnızlık hissini arttırır ve depresyona sürükleyebilir.

·Duygusal istismar, kişinin kendi değer algısını derinden sarsar. Sürekli aşağılanma, küçümsenme ve suçlanma, bireyin kendine olan güvenini yok eder. Zamanla kişi, kendi kimliğini ve ne istediğini bilemez hale gelir.

·Kişi sürekli olarak geçmişi düşünür, kendini suçlamaya başlar ve utanç duygusu geliştirebilir.

·Bazı kelimeler, ses tonları, davranışlar ya da hatta kokular bile kişide geçmiş travmayı tetikleyebilir. Bu duygusal patlamalara, panik ataklara ya da içe kapanmaya yol açabilir.

·Kimi bireyler, yaşadıkları duygusal acıyla baş edebilmek için kendilerini duygusal olarak kapatırlar. Ne sevinç ne de üzüntü hissedebilirler. Bu durum, ilişkilerde mesafe yaratır ve hayattan keyif alma yetisini azaltır.

·İstismar sonrası travma yaşayan kişiler, bilinçsizce benzer ilişkilere yönelme eğiliminde olabilirler. Bu, travmanın henüz iyileşmediğini ve dönüp dolaşıp aynı duygusal döngüye girme riskini gösterir.

Toksik İlişkilerden Sonra Kendini Toparlama Yolları

Toksik bir ilişki; duygusal manipülasyon, istismar, özgüven kaybı ve psikolojik yıkımla dolu bir süreçtir. Böyle bir ilişkiden çıktıktan sonra, kişinin kendini toparlaması zaman ve sabır gerektiren bir iyileşme sürecidir. Ancak bu süreç, her adımıyla yeniden doğuş gibidir.

1)Kabul Etme: İyileşme, önce yaşananların gerçekliğini kabul etmekle başlar. “Ben kötü bir ilişki yaşadım, manipüle edildim, istismar edildim” diyebilmek çok önemli bir adımdır.

2)Özsaygıyı Onarmaya Başlayın: Toksik ilişkiler çoğu zaman özgüveni zedeler, kişi kendini yetersiz ya da değersiz hisseder. Kendinizle ilgili olumlu yönleri keşfedin.

3)İyileşmenin en kritik aşaması: duygusal, fiziksel ve dijital mesafeyi koymak. Sosyal medya, mesajlar, ortak arkadaşlar gibi alanlarda sınırlar çizmek çok önemlidir. Bu kişiyle tekrar iletişim kurmak, iyileşme sürecini başa sarabilir.

4)Acıyı bastırmak yerine yaşamak, iyileşmenin anahtarıdır. Ağlamak, üzülmek, öfkelenmek doğaldır.

Duygusal İstismarı Tanımak Neden Bu Kadar Zordur?

Duygusal istismarı anlamak diğer istismarlara göre daha zordur çünkü duygusal istismarın gözle görülebilir bir hasarı yoktur. İnsanı içerden yıpratır ve ruhunda hasar bırakır. İstismarcı kişinin davranışını ilk başta sevgi olarak görebilir faka zaman geçtikçe bu davranışların hasarı arttıkça anlaşılacaktır. İstismarcı çok kıskanç olabilir ve bu durum istismara uğrayan kişi tarafından beni seviyor kıskanıyor olarak görülebilir. Kişiyi sürekli olarak manipüle eder ve hatalı olan kendisiymiş gibi gösterir. Sevdiğiniz için bu durumun bir istismar olduğunu anlamayabilirsiniz “beni seviyor onu düzeltebilirim” gibi düşüncelere girebilirsiniz. Dengesiz bir davranış silsilesinin içerisindesinizdir bir iyi bir kötü. Bu döngü kafanızı karıştırabilir ve bu duruma zamanla bağımlı hale gelebilirsiniz. Devamlı eleştirilip, küçümsenmek size kendinizi kötü hissettirebilir ve zamanla kendinize olan özsaygınızı kaybedebilirsiniz.

Duygusal Travmaların Uzun Vadeli Etkileri Nelerdir?

Duygusal istismar hafife alınacak bir konu değildir. Dışardan hiçbir etkisi yok gibi gözükse de uzun vadeli psikolojik etkileri göz ardı edilemez. Fakat farkındalıkla, zamanla iyileşmek mümkündür.

1)Özsaygı ve kimlik sorunları oluşabilir. Kişi kendini yetersiz, değersiz, kendine olan güvenini kaybetmiş hissedebilmektedir.

2)Anksiyete, depresyon, panik atak gibi durumlara yol açabilir. Kişi güvende olsa bile kendini tetikte hissedebilir. Uyku bozuklukları, öfke sorunları, duyguları bastırma, içe kapanma şeklinde ortaya çıkabilir.

3)Travmaya maruz kalan kişi, ilişkinin normalinin bu olduğunu düşünebilir. Farkında olmadan benzer ilişkilerin içine çekilebilir, toksiklik yoksa aşk yok gibi bir anlayışa bürünebilir.

4)Kişi içerisinde bulunduğu acıyı bastırmak, üstesinden gelmek adına madde kullanımı, yeme bozuklukları, aşırı çalışma gibi kendisine zarar verici davranışlarda bulunabilir.

Adım Adım Duygusal İyileşme Süreci

·Farkına varmak: Duygularınızı ve ne yaşadığınızı tanımlayın. Duygularınızı bastırmadan öfke, kırgınlık, utanç, üzüntü yaşadığınız duygulardan çekinmeyin ve onları yaşamaya korkmayın.

·Duygusal olarak güvenli bir alan oluşturmak: İstismarcı ile iletişiminizi olabildiğince minimuma indirmeye özen gösterin. Güvenilir insanlardan, çevrenizdeki arkadaşlarınızdan destek alın.

·İçsel gücünüzü görün: Kendinizi yeniden tanımak için adımlar atın. Ben kimin, ne severim, sınırlarım neler, isteklerim neler gibi… Ufak adımlarla kendinize iyi geleceğinizi düşündüğünüz kararlar alabilirsiniz. Yoga, yürüyüş, nefes egzersizleri yaparak bedensel farkındalığınızı yükseltin. İstismar sadece ruhu değil bedeni de ele geçiren bir durumdur.

· Psikolojik destek ve terapi: Duygusal iyileşme sürecinizi bir profesyonelle daha sağlıklı bir şekilde yürütebilirsiniz.

Şema terapi: Erken yaşantılarınızla ilişki kalıplarınızı anlamlandırmanıza yardımcı olabilecek bir terapi ekolüdür.

EMDR: Travmatik anılarınızın zihinsel yükünü azaltmanıza yardımcı olur.

Duygu Odaklı terapi: Duygularınızla sağlıklı bir şekilde temasa geçmenize yardımcı olur.

Bilişsel Davranışçı terapi: Olumsuz inanç kalıplarınızı dönüştürmenize yardımcı olacaktır.

Duygusal istismar sonrası iyileşme ne kadar zaman alsa da yolun sonunda kendinizi yeniden keşfederek, iyileşebilirsiniz. Bazı günler çok zor geçebilir ancak bu süreç içerisinde kendinizden vaz geçmeyin.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Duygusal istismar ile sağlıksız bir ilişki arasındaki fark nedir?

Her sağlıksız ilişki duygusal istismar değildir. Ancak duygusal istismar, sürekli ve sistematik bir şekilde kişinin duygularının manipüle edilmesi, kontrol edilmesi, küçümsenmesi ya da tehdit edilmesiyle karakterizedir. Aradaki fark süreklilik, kasıt ve kişinin ruhsal bütünlüğüne verilen zarar ile anlaşılır.

2. Duygusal istismara uğradığımı nasıl anlayabilirim?

Kendinizi sürekli suçlu, yetersiz, korkmuş ya da değersiz hissediyorsanız, kararlarınıza sürekli müdahale ediliyorsa ve kimliğiniz zedelenmiş gibi hissediyorsanız duygusal istismara uğruyor olabilirsiniz. Tekrarlayan manipülasyon ve özgüven kırılması bu duruma işaret eder.

3. Duygusal istismara maruz kalan biri terapiye gitmeden iyileşebilir mi?

Bazı kişiler destekleyici bir çevreyle, kendini tanıma çalışmalarıyla iyileşme yoluna gidebilir; ancak terapötik destek süreci, özellikle travmanın derin izleri varsa, iyileşme sürecini büyük ölçüde kolaylaştırır ve hızlandırır.

4. Duygusal istismar uygulayan kişi değişebilir mi?

Evet, ancak bu kişinin istismarcı davranışlarının farkında olması, sorumluluk alması ve profesyonel destekle değişime açık olmasıyla mümkündür. Değişim uzun ve zorlu bir süreçtir; her istismarcı bu sürece girmeyi kabul etmez.

5. Aile üyelerinden gelen duygusal istismar nasıl ele alınmalı?

Aile bağları güçlü olsa da istismar kabul edilemez. Bu durumda sınırlar koymak, duygusal mesafe bırakmak ve gerekirse profesyonel destek almak önemlidir. Aileden gelen istismar daha karmaşık olabilir ve suçluluk duygusu yaratabilir; bu nedenle bu durumlara özel destek almak önemlidir.

6. Duygusal istismardan kurtulmuş bir kişi yeni bir ilişkiye nasıl güvenle başlayabilir?

İyileşme sürecinde bireyin önce kendi ihtiyaçlarını, sınırlarını ve değerlerini tanıması gerekir. Yeni bir ilişkiye başlamadan önce geçmiş travmaların etkilerinin azaldığından emin olmak, aceleci olmamak ve karşılıklı saygı ve sağlıklı iletişime dayalı ilişkiler kurmak güvenli başlangıçlar sağlar.