Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Nedir ?

Trikotillomani olarak bilinen saç koparma hastalığı bireyin tekrarlayan bir şekilde kendi saçlarını koparması ile karakterize edilen psikiyatrik bir bozukluktur. Bu durum,genellikle saç kaybına yol açacak kadar şiddetli olabilir.

Trikotillomani, DSM-5 te ‘’Obsesif Kompulsif Bozukluklar’’ kategorisinde incelenmektedir. Bireyin yalnızca saç koparma davranışıyla sınırlı kalmaz, bu durum aynı zamanda bireyin saçı koparma davranışını kontrol etme çabalarına rağmen başarısız olması ve sonucunda ortaya çıkan günlük hayattaki işlevsellikte bozulma ile de ilişkilidir. Bu rahatsızlık genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar ve bireyin sosyal,akademik ve mesleki yönünü olumsuz etkileyebilir.

Trikotillomaninin etiliyojisinde birçok faktör bulunur ,genetik yatkınlık ,nörobiyololojik, evrimsel etmenler, hormonal etkiler göz önünde bulundurulmuştur.Trikotillomani (Saç koparma hastalığı) ve Trikofaji karıştırılmamalıdır. Trikotillomani yani saç koparma hastalığına sahip birey saçlarını dürtüsel,istemsizce yolarken Trikofaji hastalığına sahip birey kopardığı saçları yutma eğilimi gösterir. Trikofaji hastalığı koparılan saçların yutulması davranışından olayı ciddi sindirim sorunlarına yol açar bu saçlar sindirilemez,sistemde birikir.

Trikotillomani Belirtileri Nelerdir ?

Trikotollomanin belirtlieri şu şekilde sıralanabilir:

-Saç azalmasının gözlemlenmesine rağmen bireyin davranışı tekrara düşürmesi.

-Saçları koparma dürtüsüyle bireyin hissetiği gerginlik.

-Saç yolma davranışının işlevselliği bozması.

-Koparma davranışı sonrası haz,rahatlama zevk hissi duyması.

-İstem dışı saç yolma: Kişi saçlarını veya vücundaki diğer kılları farkında olmayarak istem dışı çeker hatta koparır.Stresli veya sıkıntılı durumlarda bunu gerçekleştirir.

-Geçici rahatlama hissi duyması birey için yanıltıcıdır.Saç yolma sırasında kişi rahatlama haz almayı gerginlikten kurtulmayı hisseder.

-Sürekli koparılan bölgelerin belirgin şekilde gözükmesi

-Kişinin davranışları durdurmak için çeşitli çabalar sarf etmesine rağmen başarısız olması.

-Zarar gören bölgelerdeki tahribattın belirgin olması başkaları tarafından da fark edilebilir düzeyde olması.

-Günlük hayattaki işleri aksatır hale gelebilecek kadar kişinin kontrol dışı hareketler içinde bulunması.

Trikotillomani Nedenleri Psikolojik ve Biyolojik faktörler

Trikotillomani’nin çocukların temel bakım gereksinimlerinin karşılanmasının yetersiz kaldığı,aşırı kontrolcü veya otoriter tutumlara maruz kalınan durumlar trikotillomanin ortaya çıkma nedenleri ile ilişkilendirebilir konumdadır.

Özellikle çocuk ve ergenlik dönemlerinde kimlik karmaşı,benlik saygısı ile bağlantılı olan kendine zarar verme davranışı ile de ilişkilendirilebilir.

Saç koparma hastalığının diğer nedenleri arasında genetik yatkınlıklarda ön plandadır. Ailesel bir yatkınlık söz konusu olabilir.

Stres,kaygı faktörü olarak,çoğu vakada,saç çekme eylemi olumsuz durum ve duygularla başa çıkma mekanizması olarak gelişebilir.Kişi,bu eylemi bir rahatlama yöntemi olarak kullanabilir.

Çevresel Faktörler: Travma ve zorlantılar bu hastalığın gelişiminde rol oynar.Özellikle çocukluk çağındaki travmalar bu hastalığın gelişmesinde rol oynayabilecek nedenlerdendir.

Düşük özsaygı: Trikotillomani,bireyin kendine olan güvensizliğini yansıtabilir.Kişi saç koparma,kirpik koparma gibi yollara başvurarak içsel rahatlama veya bu durumlar üzerinde kontrol sağladığını düşünebilir.

Cinsiyet: Kadınlarda daha yaygın olarak görülmektedir ancak erkeklerde de bu durum görülebilir.

Trikotillomani ile Yaşamanın Zorlukları ve Etkileri

Trikotillomani hem fiziksel hem de psikolojik açıdan bireyi etkiler. Takıntılı saç yolma sonucunda oluşan boşluklar da kopan saçlar da netçe görülebilir düzeydedir. Bu durum sosyal ortamlarda utanma,gizlenme isteğini beraberinde getirir. Bu da yalnızlık hissine dolaylı yoldan yer açmaktadır.Kişinin sosyalliğinin bozulmasında utanç duygularında artış olmasında etkisi göz ardı edilemeyecek düzeydedir.

Trikotillomani hastalığına Trikofajinin eşlik ettiği durumlarda olabilmektedir.Birey saçı kopartma davranışını sergiledikten sonra bunları yutma davranışnı sergiler işte bu durumda saçı yutma davranışına bağlı olarak sindirim kanallarının kıl ve saçlarla dolu kaçınılmazdır.Bu da birey için ciddi bir sağlık sorunu olarak olumsuz etkide bulunur.

Saç yolma alışkanlığı olarak süregelmiş bir davranış kontrol edilmesi zor bir dürtü haline geldiğinde kişi tekrar tekrar aynı davranışları sergiler.

Çocuklarda ve yetişkinlerde trikollomani farklılıkları ve benzerlikleri

Benzerlikler:

Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde genetik faktörler önemlidir, aile öyküsü bu hastalığa yatkınlığın seviyesi önemsenmesi gereken faktörler arasındadır.

Takıntılı saç koparma davranışı ile saçta meydana gelen boşluk ve açılmalar hem yetişkinlerde hem de çocuklarda görülmektedir. Saç dökülmesi gibi sağlık sorunlarını hatta bunlara bağlık olarak bağışıklık sistemi sorunlarına neden olabilmektedir.

Saç yolma alışkanlığının etkilendiği stres faktörleri de her iki grupta da gözlemlenmektedir.

Farklılıklar:

Duygusal etkiler:Yetişkinlerde saç dökülmesi estetik kaygıların bu yaş grubunda çok daha fazla gözetilmesinden dolayı saçlardaki boşluklar,saç yolma alışkanlığının geliştirilmesi sosyal ortamlardaki zorlantıların çocuklara göre daha fazla olmasına neden olur. Çocuklarda bu durum ise zorbalığa maruz kalma, okul arkadaşlarıyla sosyallik açısından zorlantılar halinde olmasını etkiler.

Tedavi yaklaşımları: Çocuklarda saç dökülmesinin tedavi süreci genellikle daha dikkatli bir şekilde yönetilir. Tedavi, genellikle hastalığın altında yatan nedeni hedef alarak yapılır ve bu süreçte çocukların büyüme gelişimlerinin olumsuz etkilenmemesi için özen gösterilir. Yetişkinlerin tedavisinde ise daha çeşitli seçenekler sunar; örneğin, PRP tedavisi, hormon tedavisi veya ilaç kullanımı gibi yöntemler tercih edilebilir. Yetişkinlerde saç dökülmesi genellikle kalıcı olma eğilimindedir, bu da tedaviye yönelik daha agresif yaklaşımları gerektirebilir.

Trikotillomani hem yetişkin bireylerde hem de çocuklarda farklı sebeplerden kaynaklanabilmektedir.Tedavi yaklaşımları da yaşa göre değişkenlik göstermektedir.

Trikotillomani Tedavi Yöntemleri

BDT, trikotillomani tedavisinde en etkili yaklaşımlardan biri olarak kabul edilir.Trikotillomani için tedavi sürecine bakıldığında genellikle psikoterapi,davranışsal müdahaleler ve bazı durumlarda ilaç tedavisi kombinasyonunu içermektedir.

Özellikle alışkanlık değiştirme eğitimi (HRT) ve farkındalık temelli terapiler içeren BDT uygulamaları, hastaların dürtülerini yönetmesine yardımcı olabilir.

Alışkanlık Değiştirme Eğitimi :Birey, saç koparma dürtüsünü hissettiğinde alternatif davranışlar geliştirmeyi öğrenir (örnek: elini yumruk yapmak, bir stres topu sıkmak).Dürtüyü tetikleyen faktörleri belirlemek ve bunları ortadan kaldırmaya yönelik stratejiler uygulanır.Bireyin saç çekme eylemini fark etmesini sağlamak için günlük kayıtlar tutulabilir.

Bu tarz rahatsızlıklarda yakın çevrenin desteği de bireyin gidişatı ve bu hastalığa karşı takındığı tavırın ilerlemesinde, gerilemesinde önemli bir rol oynamaktadır.Yakın çevreden gerekli desteği verilmesi mühimdir.Sonuç olarak trikotillomani tedavisi bireysel bir süreçtir. Farklı yaklaşımlar birleştirildiğinda daha faydalı olabilir.Bu tedavi sürecinde uzmanlarla çalışılması gereklilik teşkil etmektedir. Trikotillomani doğru terapilerle büyük ölçüde çözülebilir. Terapistimburada.com, bu alanda uzman terapistlere kolayca ulaşmanızı sağlar. Anasayfadaki "Terapist Seçim" butonunu kullanarak size en uygun terapisti bulabilir ve indirimli randevu alabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1.Trikotillomani nedir?

bir psikiyatrik bozukluktur. Genellikle stres, kaygı ve düşük özsaygı gibi faktörlerle ilişkilidir.

2.Trikotillomani kimlerde daha sık görülür?

Trikotillomani her yaş grubunda görülebilir ancak genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar. Kadınlarda erkeklere kıyasla daha yaygın olduğu bilinmektedir.

3.Trikotillomani tedavi edilebilir mi?

Evet, trikotillomani tedavi edilebilir. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), Alışkanlık Değiştirme Eğitimi (HRT) ve bazı durumlarda ilaç tedavisi gibi yaklaşımlar tedavi sürecinde etkili olabilir.

4.Trikotillomani ve trikofaji arasındaki fark nedir?

Trikotillomani, kişinin saçlarını istemsizce koparmasıyla karakterizedir. Trikofaji ise bu koparılan saçların yutulması durumudur ve ciddi sindirim sorunlarına yol açabilir.

5.Trikotillomani sosyal hayatı nasıl etkiler?

Saç koparma davranışı nedeniyle saç kaybı yaşanabilir, bu da bireyde utanma, kendini gizleme ve sosyal ortamlardan kaçınma gibi durumlara yol açabilir. Sosyal ilişkiler, akademik ve iş hayatı olumsuz etkilenebilir.

6.Trikotillomani kendi kendine geçer mi?

Bazı kişilerde zamanla azalma gösterebilir ancak çoğu vakada profesyonel destek alınmadığında kronik bir hâl alabilir. Tedavi süreci, bireyin semptomlarını yönetmesine ve daha sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirmesine yardımcı olur.