Duygular Nasıl Tanınır?

Duygularınızı tanımak, içsel rehberliğin ilk adımıdır. Hislerinizi fark edin, kabul edin ve kendinizi daha iyi anlayarak özgürlüğe adım atın.

Duygular Nasıl Tanınır? İçsel Rehberliğin İlk Adımları

Bazen bir anda öfkeyle yükseliriz, bazen ansızın moralimiz bozulur ama nedenini bile anlayamayız. İçimizde bir şey olur ama adlandıramayız. "Canım sıkılıyor işte" deriz, ama neyin canımızı sıktığı belli değildir. Oysa ki duyguları tanımak, içsel dünyamızla kurduğumuz en temel iletişimdir. Peki duyguları tanımak neden bu kadar zor gelir? Nereden başlamak gerekir? Gelin, birlikte duyguları tanımanın ilk adımlarını atalım.

Duygu Nedir, Neden Var?

Duygular, aslında vücudun verdiği sinyallerdir. Bize "Bir şey oluyor, bak dikkat et" der. Tıpkı acı hissetmenin bedensel bir uyarı olması gibi, üzülmek de ruhsal bir ihtiyacın ifadesidir. Mutluluk, korku, üzüntü, öfke, utanma, heyecan... Her biri bir şey anlatmak için oradadır. Yani duygular aslında bizim rehberimizdir. Ama çoğu zaman biz bu rehberi yok sayarız.

Duygular, yaşadıklarımızın zihinsel ve bedensel bir yansımasıdır. Hayatımız boyunca bir sürü şey deneyimleriz: kayıplar, başarılar, ihanetler, mutluluklar, utançlar… Bu yaşantıların her biri içimizde duygusal bir iz bırakır. Ve bu izler, bazen bir kokuda, bazen bir şarkıda, bazen durduk yere içimizde beliriverir. O yüzden bazen "Sebepsizce ağlamak istedim" dediğimiz anlar olur ya, işte aslında orada bir sebep vardır ama farkında değilizdir. Duygular hep konuşur ama bizim onları duymaya niyetimiz olmayabilir.

Neden Duygularımızı Tanımakta Zorlanırız?

Bunun en büyük nedenlerinden biri, küçük yaşlardan itibaren "negatif" duyguları bastırmayı öğrenmemizdir. Üzülme, ağlama, kızma... Bunları ifade etmek ayıpmış gibi gösterilir. Bu da zamanla, ne hissettiğimizi anlayamadan bastırmamıza neden olur.

Çocukken ağladığımızda "Hadi sus, abartma" denir. Korktuğumuzda "Korkacak bir şey yok, saçmalama" derler. Kızdığımızda "Sen şimdi bu yüzden mi sinirlendin?" gibi tepkilerle karşılaşırız. Böyle böyle, duygularımızı yanlış, fazla ya da anlamsız sanırız. Ve bir süre sonra kendimize bile ne hissettiğimizi soramaz hale geliriz.

Bir de, hızlı yaşayan bir dünya var: "Duyguya zaman ayırmak ne demek?" diyen bir koşturmaca hali. Halbuki tam da o koşturmanın ortasında durup "Şu an ne hissediyorum?" diye sormak, kendimize attığımız en önemli adım olabilir. Çünkü duygular bastırıldıkça kaybolmaz; yer altına çekilir ve orada büyümeye başlar. Sonra bir gün bir anda patlar.

Duygular Nasıl Tanınır?

Bedensel Tepkileri Dinle: Örneğin, biri bir şey söyledi ve senin için bir anda midene bir ağırlık oturdu. Belki nefesin daraldı ya da yumru gibi bir şey boğazında hissettin. Bu bir ipucu. Vücut, duyguyu sözcüklerden önce fark eder. Duygu önce bedende belirir. O yüzden “Stres mideme vuruyor” ya da “Kızınca elim ayağım titriyor” gibi cümleler aslında duygunun fiziki tezahürüdür.
Kendine "Şu an ne hissediyorum?" diye sor: Belki ilk seferde cevap gelmeyecek ama bu soruyu tekrar etmek, duyguların yüzeye çıkmasına yardımcı olur. "Bu olay beni niye bu kadar etkiledi?", "Neden içimde garip bir sıkışma var?" gibi sorularla içsel bağ kurabilirsin.
Duygu Günlüğü Tut: Gün sonunda 5 dakikanı ayır. "Bugün ne hissettim, ne zaman hissettim, neden olabilir?" diye yaz. Yazmak, duyguları netleştirir. Kelimelere dökülen duygu, daha somut hale gelir. Bir düşünce bulutu olmaktan çıkar, görünür olur.
Duygu Listesi Kullanmaktan çekinme: Duygu kelimeleri bulmak zordur bazen. Google’a “duygu listesi” yaz, bir tablo indir. Oradan bakarak bile “evet buymuş” diyebilirsin. Bazen sadece kelimeye ihtiyacımız olur: Mahcup, hüsran, hayal kırıklığı, özlem, minnettarlık, endişe, şükran… Bu kelimeler içsel haritamızı aydınlatır.
Duyguyu yargılama, sadece tanımla: "Bu hissi yaşıyorum ama bu demek değil ki zayıfım." diyebilmek büyük bir fark yaratır. Duygular, doğru ya da yanlış değil, sadece geçicidir. Gelir ve geçer. Onları bastırmak değil, kabul edip tanımak gerekir. Unutma, duygu bir düşman değil, mesajcıdır.
Metaforlarla çalış: "Bu duygu bir renk olsa ne olurdu?", "Bir hava durumu gibi hissetsem şu an fırtına mı var, güneşli mi?" gibi sorularla duygunu daha iyi ifade edebilirsin. Duygular soyutken zor anlaşılır ama görselleştirildiğinde daha anlaşılır hale gelir.
Çocukluk anılarına bak: Bugün hissettiğin bir duygunun izini geçmişte bulabilirsin. Belki o “terk edilmişlik hissi” bir çocukluk anısına dayanıyordur. Duygular geçmişin yankıları olabilir. Onları duymadan, anlayamazsın.

Duygularla Kalabilmek Ne Demek?

Duyguyu tanımak yetmez; bazen onunla oturup çay içmek gerekir. Kaçmadan, bastırmadan, yok saymadan. Ağlamak gerekiyorsa ağlamak, öfkelenmek gerekiyorsa o öfkeyi kabul etmek. Ama bunu zarar vermeden, yıkmadan, sadece var olmasına izin vererek yapmak.

Duygular bir misafir gibidir. Geldiğinde kapıyı açmazsan içeride daha çok bağırır. Ama “Hoş geldin, otur bakalım, ne anlatmak istiyorsun?” dersen, belki kısa sürede gider. Duygularla kalmak cesaret ister ama sonunda özgürlük getirir.

Duyguların Kazandırdıkları

İlişkilerde netlik getirir. Kendini ifade etmek kolaylaşır.
Sınır çizebilirsin: Ne istediğini, ne istemediğini anlarsın.
Kararların daha sağlıklı olur.
Kendine şefkat geliştirirsin.
Hayatındaki tekrar eden döngüleri fark edersin. Sürekli aynı yerde aynı duyguları yaşıyorsan, bu bir ipucu olabilir.

Ve en önemlisi: Hayatın yönünü daha iyi çizersin. Duyguları tanımak, içsel rehberliğin ilk adımıdır. Onları bastırmak değil, dinlemek gerekir. Belki de uzun zamandır bekledikleri tek şey budur: Duyulmak.

Duygunun Adını Koymak Özgürleştirir

Duygularımızı tanımak, kendimize yakınlaşmanın bir yoludur. Hepimiz bu hayatta yön bulmaya çalışıyoruz. Duygular işte bu yön bulma sürecinde pusula gibidir. Ne kadar korkutucu ya da yorucu olsalar da, aslında en derin ihtiyaçlarımızı dile getirirler.

Bir sonraki öfke anında hemen kendini suçlama. Biraz dur. Sor: “Ne oldu da böyle hissettim?” Belki de sadece anlaşılmak istedin. Belki çok yorgunsun ama bunu kimse görmüyor. Belki sadece yalnızsın.

Duygunun adını koyduğunda, onun esiri olmaktan çıkarsın. Hissettiğini kabul ettiğinde, dönüşmeye başlarsın. Çünkü bastırılan her şey büyür, ama görülen her şey iyileşir.