Kadına Yönelik Şiddetin Nedenleri ve Mücadele Yolları

Kadına Yönelik Şiddetin Nedenleri

Kadınlara yönelik şiddet, ne yazık ki her yerde, her sınıfta, her yaşta karşımıza çıkan çok yönlü bir sorun. Fiziksel şiddetten tutun da, psikolojik, ekonomik hatta dijital şiddete kadar uzanan geniş bir yelpazeden söz ediyoruz. Ve işin en acı yanı şu ki, çoğu zaman bu şiddet öyle bir şekilde sunuluyor ki sanki normalmiş gibi algılanıyor. Bu yüzden bu yazıda, kadına yönelik şiddetin nedenlerine, tarihsel kökenlerine, toplumsal rollerle bağlantısına ve bu döngüyü nasıl kırabileceğimize dair biraz dertleşelim istiyorum. Çünkü bu mesele sadece kadınların değil, insan olan herkesin meselesi.

Kadına Yönelik Şiddet Nedir? Hangi Türlerde Görülür?

Şiddet deyince ilk akla fiziksel saldırılar geliyor ama işin aslı çok daha geniş. Şiddet bazen bir bakışta, bir sözde, hatta bir susuşta bile gizlenebiliyor. Kadına yönelik şiddet; kadının bedenine, ruhuna, kararlarına, hayatına müdahale anlamına gelir. En yaygın türleri şunlardır:

• Fiziksel şiddet: Yumruk, tokat, itme, sarsma gibi doğrudan bedensel zarar verme davranışları.
• Psikolojik şiddet: Sürekli eleştirme, aşağılama, hakaret, duygusal baskı, sessizleştirme.
• Ekonomik şiddet: Kadının parasına el koymak, çalışmasını engellemek, gelirine el koymak.
• Dijital şiddet: Sosyal medya hesaplarını kontrol etme, mesajlarını okuma, çevrimiçi takip etme.
• Cinsel şiddet: Rızası olmadan cinsellik dayatma, taciz ya da tehdit içeren davranışlar.

Bu şiddet türleri çoğu zaman tek başına değil, iç içe geçmiş şekilde karşımıza çıkar. Kadınlar birden fazla şiddet biçimini aynı anda yaşıyor olabilir ve çoğu zaman bu durum görünmez hale geliyor.

Tarihten Bugüne Kadına Yönelik Şiddetin Kökeni

Şiddetin kökleri epey derin. Yüzyıllar boyunca kadın, toplumda ikinci plana atılmış; "itaat etmesi gereken", "erkeğin yanında duran" kişi olarak görülmüş. Kadına şiddet kimi zaman meşru sayılmış, hatta bazı hukuk sistemlerinde ceza bile verilmemiş. Bu kültürel kodlar maalesef hâlâ farklı şekillerde karşımıza çıkıyor.

Kadının eğitime ulaşması engellenmiş, çalışması ayıplanmış, hakları bastırılmış. Bu tarihsel geçmiş, bugünün sorunlarını besleyen bir kaynak. Yani şiddet sadece fiziksel değil, zihinsel bir miras gibi aktarılmış nesilden nesile.

Toplumsal Cinsiyet Rolleri ve Şiddetin Görünmez Eli

Küçüklüğümüzden itibaren bize bazı roller öğretiliyor. Kız çocukları uslu, sessiz, fedakâr olmalı; erkekler güçlü, duygusuz ve lider. Bu kalıplar, büyüdüğümüzde ilişkilerimize, aile hayatımıza, kararlarımıza sirayet ediyor.

Kadına sürekli sabret deniyor, susması öğütleniyor. Şiddet gördüğünde bile “kol kırılır, yen içinde kalır” zihniyeti devreye giriyor. Bu toplumsal cinsiyet rolleri şiddetin fark edilmesini ve engellenmesini zorlaştırıyor.

Aile Yapısının Etkisi

Şiddet öğrenilen bir davranıştır. Bir çocuk anne-babasının kavgasına, hakaretlerine, susturulmalarına tanık oluyorsa bu onda normalleşmeye başlar. Şiddet bir alışkanlığa dönüşür. Çocukken yaşanan her travma, yetişkinlikte hem şiddet uygulayan hem de şiddete maruz kalan bireyler yaratabilir.

Aile içindeki ekonomik bağımlılık, eğitimsizlik ve sessiz kalma hali de şiddeti besleyen başka unsurlar. Kadınlar bazen gidecek yerleri olmadığı için, bazen çocukları için, bazen "ayıp olur" diye susar. Ama unutmayalım, sessizlik şiddeti büyütür.

Kadına Şiddetin Nedenleri: Sadece Öfke Değil

Şiddeti doğuran onlarca neden olabilir ama bazıları daha sık karşımıza çıkar:

1. Güç ve kontrol arzusu: Kendini yetersiz hisseden bir birey, karşısındakine hükmetmeye çalışır.
2. Toplumsal kabuller: "Kadın evdedir, erkeğe hizmet eder" gibi inançlar şiddeti meşrulaştırır.
3. Alkol ve madde kullanımı: Kontrol mekanizması zayıflar, öfke kolayca dışa vurulur.
4. Eğitim eksikliği: Ne kadının ne de erkeğin haklarını bilen bireyler sağlıklı ilişkiler kuramaz.
5. Ekonomik baskılar: Maddi sorunlar, tahammülsüzlüğü artırabilir.
6. Psikolojik sorunlar: Travmalar, depresyon, öfke kontrol problemleri şiddete zemin hazırlar.

Ne Yapabiliriz? Bu Döngüyü Nasıl Kırarız?

1.Eğitim: Her şeyin başı budur. Cinsiyet eşitliği bilinci okulda başlamalı, hatta anaokulundan itibaren çocuklara eşitlik, saygı ve hak bilinci aşılanmalıdır. Bu sayede geleceğin bireyleri, toplumsal cinsiyet rollerine dair kalıplardan uzak, daha bilinçli ve duyarlı yetişirler. Okullar sadece akademik bilgi vermekle kalmamalı, aynı zamanda insan hakları ve saygı temelli değerleri de aktif şekilde öğretmelidir.

2.Yasal düzenlemeler: Cezalar caydırıcı ve etkin olmalıdır. Koruyucu yasalar sadece kâğıt üzerinde kalmamalı; etkin şekilde uygulanmalı, ihlallerde hızlı ve adil müdahaleler yapılmalıdır. Hukukun şiddet mağdurlarını koruyacağına dair güven oluşturulmalı. Ayrıca, yasal süreçlerin mağdurlar için psikolojik yük olmaması için destek sistemleri güçlendirilmelidir.

3.Ekonomik güçlenme: Kadınlar ekonomik olarak bağımsız oldukça, özgürlükleri ve karar alma gücü artar. İstihdamda eşitlik, girişimcilik destekleri ve mesleki eğitimlerle kadınların iş hayatında varlığı desteklenmeli. Bu durum, hem bireysel hem toplumsal düzeyde şiddet döngüsünün kırılmasına katkı sağlar.

4.Psikolojik destek: Danışma hatları, terapi merkezleri ve sığınma evleri yaygınlaştırılmalı; bu hizmetler kolay erişilebilir ve güvenilir olmalıdır. Şiddet mağdurlarının ruhsal iyileşme süreçleri desteklenmeli, onları güçlendiren programlar oluşturulmalıdır.

5.Toplumun sesi: Bir komşuda, bir arkadaşta ya da sokakta şiddet gördüyseniz asla susmayın. Sessizlik, şiddete dolaylı olarak ortak olmaktır. Toplum olarak dayanışma ruhunu güçlendirmeli, şiddete karşı birlikte durmalıyız. Böylece mağdurlar kendilerini yalnız hissetmez ve şiddetin önüne geçilebilir.

6.Medyada temsil: Kadın karakterler bağımsız, güçlü ve kendi hayatının sahibi olarak gösterilmelidir. Medya içerikleri, toplumsal cinsiyet kalıplarını kıracak, olumlu örnekler sunacak şekilde çeşitlendirilmelidir.

7.Erkeklerin katılımı: Şiddetle mücadele sadece kadınların omuzlarında bir yük değildir. Erkekler de bu mücadelenin aktif parçası olmalı; toplumsal cinsiyet eşitliği savunuculuğu yapmalı, çevrelerindeki davranışları sorgulamalıdır.

Peki Biz Günlük Hayatta Ne Yapabiliriz?

Kadın-erkek rollerine dair klişeleşmiş esprilere gülmemekle başlayabiliriz. Böylece bu tür kalıpların pekişmesine engel oluruz.

Sosyal medyada farkındalık yaratacak paylaşımlar yapmak düşündüğümüzden çok daha fazla kişiye ulaşabilir ve bilinçlenmeye katkı sağlar.

Yakın çevremizdeki şiddet eğilimlerini konuşmalı, tartışmalı, yüzleşmeliyiz. Sessiz kalmak yerine sağlıklı iletişimle toplumsal farkındalık artırılabilir.

Bir arkadaşımız zor bir ilişki yaşıyorsa ona “sabret” demek yerine, yanında olup destek olmalıyız. Bazen yalnızca yanında olmak bile büyük bir güçtür.

Unutmayalım, küçük bir değişim bile büyük etkiler yaratabilir. Bir kadının kendini güvende hissetmesine yardım etmek, onun hayatını tamamen değiştirebilir ve yeni kuşaklara umut olur. Bu değişim ancak birlikte ve kararlılıkla mümkün.

Bu Mücadele Hepimizin

Kadına yönelik şiddet sadece bireysel krizlerin değil; toplumsal, kültürel, tarihsel bir yapının sonucu. Ama bu kader değil. Değiştirilebilir, dönüştürülebilir bir gerçeklik. Ve bunu hep birlikte yapabiliriz.

Susmayarak, anlatarak, dayanışarak, yardım alarak ve yardım sunarak... Daha eşit, daha güvenli bir toplum inşa etmek mümkün. Çünkü her kadın yaşama hakkını, saygıyı, sevgiyi ve güvenli bir hayatı sonuna kadar hak ediyor. Bugün göstereceğimiz cesaret, yarının umut dolu dünyasını yaratabilir.

Sıkça Sorulan Sorular SSS

1. Kadına yönelik şiddet sadece fiziksel saldırılardan mı ibarettir?

Hayır. Kadına yönelik şiddet; fiziksel, psikolojik, ekonomik, cinsel ve dijital şiddet gibi pek çok farklı biçimde ortaya çıkabilir. Bazen bir bakış, bir söz veya sessizlik bile şiddet içerir.

2. Kadına yönelik şiddetin en temel nedeni nedir?

En temel nedeni güç ve kontrol arzusudur. Ayrıca toplumsal cinsiyet rolleri, eğitim eksikliği, ekonomik bağımlılık, psikolojik sorunlar ve kültürel kabuller de şiddeti besleyen önemli etkenlerdir.

3. Şiddete tanık olursak ya da duyarsak ne yapmalıyız?

Asla susmamalıyız. İlgili destek hatlarını aramak, kolluk kuvvetlerine haber vermek ve mağdurun yanında olduğumuzu hissettirmek çok önemlidir. Sessizlik, şiddeti normalleştirir.

4. Kadına yönelik şiddetle mücadelede erkeklerin rolü nedir?

Erkekler, toplumsal cinsiyet eşitliği savunucusu olmalı; şiddeti meşrulaştıran davranış ve sözleri sorgulamalı, bu mücadelede aktif sorumluluk üstlenmelidir.

5. Kadına şiddetle mücadelede birey olarak günlük hayatımızda nasıl katkıda bulunabiliriz?

Toplumsal cinsiyet klişelerini pekiştiren şakalara gülmemek, şiddete sessiz kalmamak, sosyal medyada farkındalık yaratmak ve çevremizde destek arayan kadınlara cesaret vermekle başlayabiliriz.