Türkiye’de Ruh Sağlığı Haritası

Bir yanda 300 bini aşan terapist, psikolog, psikiyatrist, aile danışmanı ve PDR mezunu… Her yıl yalnızca psikoloji bölümünden 10 bin yeni mezun, yüzlerce eğitim, yeni yönetmelikler, yeni merkezler. Ama Türkiye’de hâlâ her beş kişiden biri ruhsal bir bozuklukla yaşıyor, yalnızca %8’i terapiye ulaşabiliyor. Bu bir istatistik değil; ruh sağlığının sosyolojisidir.

Türkiye’de Ruh Sağlığı Haritası: Büyüyen Bir Bilim, Daralan Bir Alan (2024–2025 güncel verileriyle)

Hazırlayan: Soner Koşan

Türkiye’de ruh sağlığı alanı son on yılda görülmemiş bir hızla büyüdü. Artan toplumsal farkındalık, üniversitelerdeki yeni bölümler ve dijital terapi platformlarının yükselişiyle birlikte psikoloji, bugün artık yalnızca bir bilim dalı değil, aynı zamanda gelişen bir ekonomik ve kültürel alan hâline geldi.

Bu çalışma, Türkiye’de psikoloji ekosisteminin güncel haritasını çıkarıyor.

Veriler; YÖK, Sağlık Bakanlığı, Türk Psikologlar Derneği (TPD), Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (ASHB), Türk PDR Derneği, ADED, TÜİK, DSÖ, IMARC Group ve CBİKO gibi kurumların 2023–2025 arası yayımladığı raporlardan derlendi.

Amaç, dağınık veriler arasında tutarlı bir tablo kurmak ve bu alanın toplumsal yönünü görünür kılmak.

Psikolojinin Konumu ve Evrimi

Psikoloji, insan davranışlarını, düşüncelerini ve duygularını bilimsel yöntemlerle inceleyen bir disiplindir. Türkiye’de bu alan, yalnızca bireyin iç dünyasına değil; aynı zamanda toplumsal, kültürel ve ekonomik koşulların insan üzerindeki etkilerine de odaklanır.

Tıp, sosyoloji, eğitim ve felsefeyle kesişen yapısı sayesinde psikoloji, hem akademik hem de toplumsal ölçekte etkisini giderek artırıyor.

Psikiyatrist Sayısı

Sağlık Bakanlığı ve Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 2024 itibarıyla Türkiye’de 5.700–6.200 psikiyatrist görev yapıyor. Bu da her 100.000 kişiye yaklaşık 6,7 psikiyatrist düştüğü anlamına geliyor.

Avrupa ortalamasının altında olsa da, son on yılda uzmanlık kontenjanlarının iki katına çıkması, alandaki gelişimin dikkat çekici olduğunu gösteriyor.

Psikolog Sayısı ve Psikoloji Eğitimi

Türk Psikologlar Derneği ve YÖK verilerine göre Türkiye’de 55.000 ila 150.000 arasında psikolog bulunuyor. Bu geniş aralık, psikoloji mezunlarının hem akademik hem de uygulamalı farklı alanlara dağılmış olmasından kaynaklanıyor.

Modern psikolojinin Türkiye’deki temelleri 1915’te Wilhelm Anschütz’ün İstanbul Üniversitesi’nde verdiği ilk derslerle atıldı. 1938’de bağımsız psikoloji bölümü kuruldu; 1950’lerden itibaren Boğaziçi, ODTÜ, Hacettepe ve Ege Üniversiteleri bu alanın öncüleri oldu. 1970’lerde yalnızca birkaç üniversitede bulunan psikoloji bölümü, 2024 itibarıyla 48 ilde 132’ye, KKTC dâhil 142’ye yükseldi. Henüz öğrenci almayan bölümler de eklendiğinde toplam sayı 166’ya ulaşıyor (YÖK, 2024).

ÖSYM verileri 1996’da 391 olan kontenjanın 2015’te 5.809’a, 2023’te ise 11.318’e yükseldiğini gösteriyor.

2022–2023 akademik yılında 47.775 öğrenci psikoloji lisans programlarında öğrenim görüyor. Bu ivmeyle her yıl 10 binden fazla yeni psikolog mezun ediliyor.

Psikologların Kamu ve Özel Sektörde İstihdamı

Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi (CBİKO) verilerine göre psikoloji mezunlarının yalnızca %30’u kamuda istihdam ediliyor; yani her 10 mezundan sadece 3’ü devlet kadrolarında yer bulabiliyor.

Geri kalan mezunlar özel sektörde, danışmanlık merkezlerinde ya da serbest çalışmada faaliyet gösteriyor.

Mezunların %74’ü işe asgari ücret civarında başlıyor.
Psikologlar özel hastaneler, rehabilitasyon merkezleri, STK’lar, insan kaynakları birimleri, kreşler, huzurevleri ve danışmanlık merkezlerinde görev alıyor.
2020 sonrası dijitalleşmeyle birlikte online terapi platformları, serbest çalışan psikologlar için yeni bir alan yarattı.

Ancak mezun sayısındaki hızlı artış, istihdam kapasitesini geride bıraktı. Bugün birçok genç psikolog düşük ücretlerle ya da kısa süreli sözleşmelerle çalışıyor.

Klinik Psikoloji ve Eğitim Gerçeği

Klinik psikoloji dünyada 1930’larda, Türkiye’de ise 1970’lerde kurumsallaşmaya başladı. Boğaziçi, Hacettepe, ODTÜ ve Ege Üniversiteleri bu sürecin öncüleri oldu.

2014’te Sağlık Bakanlığı tarafından “klinik psikolog” unvanı resmen tanındı.

Bugün:

34 üniversitede 86 yüksek lisans,
16 üniversitede 42 doktora programı bulunuyor (TPD, 2023).
Klinik yüksek lisans mezunlarının oranı toplam psikologların yaklaşık %15’i.
Program ücretleri 2024 itibarıyla 600.000–1.400.000 TL arasında değişiyor.

Programların hızla çoğalması, etik standartlar, süpervizyon ve akreditasyon konularında tartışmaları da beraberinde getirdi. Yeni yönetmelikler ve denetim eksikliği, bu alandaki en önemli gündem başlıklarından biri hâline geldi.

Aile Danışmanlığı

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı verilerine göre 2023’te 109 olan özel Aile Danışma Merkezi (ADM) sayısı, 2024 sonunda 98’e geriledi.

Belediyeler, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları dâhil edildiğinde, aktif aile danışmanı sayısının yaklaşık 20.000 olduğu tahmin ediliyor. Bunların önemli bir bölümü sertifika programı mezunlarından oluşuyor.

PDR Mezunları ve İstihdam

Türk PDR Derneği’ne göre Türkiye’de yaklaşık 100.000 kişilik bir PDR topluluğu bulunuyor: 70.000 mezun, 23.000 lisans öğrencisi, 2.500 yüksek lisans öğrencisi ve 1.000 akademisyen.

Milli Eğitim Bakanlığı verileri, 2023 itibarıyla devlet okullarında 42.550 rehber öğretmenin (PDR mezunu) görev yaptığını, özel okullardaki danışmanlarla birlikte toplam istihdamın 50.000’i geçtiğini gösteriyor.

2023 yılında yapılan 45.000 öğretmen atamasında yalnızca 3.604 PDR mezunu atanabildi. Her yıl on binden fazla yeni mezun verildiği düşünüldüğünde, atama bekleyenlerin sayısı 30.000’in üzerinde. Özel okullar ve rehabilitasyon kurumları, bu mezunların ikinci büyük istihdam alanını oluşturuyor.

Sosyal Hizmet Uzmanları, Sosyologlar ve Felsefeciler

Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği (SHUDER) verilerine göre Türkiye’de 20.000’in üzerinde sosyal hizmet uzmanı görev yapıyor.

YÖK’e göre her yıl 10.000–17.000 arası sosyoloji mezunu veriliyor; yaklaşık 50.000 kişi kamu ataması bekliyor. Ülkede 68 üniversitede felsefe bölümü bulunuyor ve her yıl 2.000–3.000 öğrenci mezun oluyor.

Ruh Sağlığı Çalışanlarına Genel Bakış (2024)

Meslek Yaklaşık Sayı Kaynak

Psikiyatrist 5.700–6.200 Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2023, WHO

Psikolog 55.000–150.000 TPD, Terapimentor 2024

Klinik Psikolog Binlerle (kesin sayı yok) TPD 2023

Aile Danışmanı 20.000 ASHB 2024

PDR 100.000 Türk PDR Derneği 2024

Sosyal Hizmet Uzmanı >20.000 SHUDER

Sosyolog 10–17 bin yıllık mezun; Evrensel 2024

Felsefe Mezunu 2–3 bin yıllık mezun YÖK Atlas 2024

Psikolojik Danışmanlık ve Aile Danışmanlık Merkezleri

Türkiye’de psikolojik danışmanlık hizmeti sadece özel kliniklerle sınırlı değil.

Belediyeler, üniversiteler ve dernekler de 2024 itibarıyla 300’ün üzerinde merkezde bireysel, çift ve aile terapisi hizmeti veriyor.

Bu merkezlerin bir kısmı Sağlık Bakanlığı tarafından “psikolojik danışmanlık merkezi”, bir kısmı ise ASHB tarafından “aile danışmanlık merkezi” olarak yetkilendirilmiş durumda. Üniversitelere bağlı uygulama merkezleri hem öğrencilere süpervizyon ortamı sağlıyor hem de toplum temelli ücretsiz terapi imkânı sunuyor. Bu yapı, Türkiye’de psikoterapi uygulamalarının kurumsallaşmasında kilit bir rol oynuyor.

Ruhsal Bozuklukların Yaygınlığı ve Terapiye Erişim

TÜİK (2024) ve DSÖ verileri, Türkiye’de yetişkin nüfusun %17–20’sinin bir tür ruhsal bozukluk yaşadığını gösteriyor.

En yaygın tanılar: depresyon, anksiyete, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve obsesif-kompulsif bozukluk. Pandemi sonrası depresyon oranı %25, anksiyete düzeyi %30 arttı. Kadınlarda görülme oranı erkeklere kıyasla %40 daha yüksek.

Çocuk ve ergen ruh sağlığı:

Anksiyete bozukluğu oranı %16,7; işlevsellik bozulması %5,2. 2023 deprem bölgesi araştırmalarında TSSB belirtileri çocuk ve gençlerde %28–75 arasında.

Uluslararası karşılaştırma:

Avrupa’da yetişkinlerin %22’si, ABD’de %26’sı düzenli psikolojik destek alıyor. Türkiye’de ise bu oran yalnızca %7–8.

Bu fark, ekonomik erişim güçlükleri kadar terapiye başvurma konusundaki kültürel çekinceleri de yansıtıyor.

Terapiye Erişim ve Dijitalleşme

Yüz yüze hizmet:

2024 itibarıyla 195 Toplum Ruh Sağlığı Merkezi (TRSM) aktif durumda. Belediyeler ücretsiz danışmanlık sağlıyor; üniversite merkezleri süpervizyonlu terapi yürütüyor. TPD, EMDR, CETAD ve ADED gibi kurumlar büyük şehirlerde bu hizmetleri yoğun biçimde sürdürüyor.

Online terapi:

Pandemiyle birlikte dijital terapi alanı hızla büyüdü. 2025 itibarıyla 5.000’den fazla terapist bu platformlarda kayıtlı. Hibrit sistemlerle sayı 8.000’e yaklaşıyor.

En az 1,5 milyon kişi çevrimiçi terapi aldığı farklı online sitelerde yer almakta. Seans ücretleri 2023’e kıyasla %35–40 arttı; buna rağmen çevrimiçi terapi, yüz yüze seanslara göre ortalama %25–30 daha ucuz.

Etik denetim ve mesleki standartlar ise hâlen gelişme aşamasında.

Türkiye’de Terapi ve Danışmanlık Piyasasının Geleceği

Önümüzdeki on yılda ruh sağlığı sektörü Türkiye’nin en hızlı büyüyen hizmet alanlarından biri olmaya devam edecek. Ancak bu büyümenin nitelikli insan gücüyle desteklenmemesi, ciddi kalite farklılıklarına yol açabilir. Etik denetim eksikliği, süpervizyon yetersizliği ve akreditasyon boşlukları, sektörün yapısal kırılganlıklarını artırıyor.

Geleceği belirleyecek üç temel etken öne çıkıyor:

1. Yasal düzenleme ve meslek standartları: Terapistlik mesleğinin tanımı ve denetimi.

2. Dijitalleşme: Online terapilerin etik çerçeveye dâhil edilmesi.

3. Erişilebilirlik: Düşük gelirli gruplara yönelik kamusal destek modellerinin geliştirilmesi.

Bu dinamikler, psikolojinin yalnızca bireysel bir iyileşme alanı değil, toplumsal refah politikalarının da merkez unsuru hâline geldiğini gösteriyor. Türkiye’de psikoloji bilimi ve ruh sağlığı sektörü niceliksel olarak büyürken, niteliksel dengesizliklerle karşı karşıya. Eğitim programlarının artması, dijital terapi modellerinin yaygınlaşması ve toplumsal farkındalığın yükselmesi umut verici. Ancak etik standartlar, istihdam dengesi ve ekonomik sürdürülebilirlik alanlarında politika eksikliği devam ediyor.

Bu alanın geleceği, bilimin rehberliğinde ve kamu yararı perspektifiyle şekillenmesi gerekir.

Kaynakça (2023–2025)

· Dünya Sağlık Örgütü (WHO)

· TÜİK Sağlık Araştırmaları (2023–2024)

· Sağlık Bakanlığı – Sağlık İstatistikleri Yıllığı (2023)

· Türk Psikologlar Derneği (TPD) 2024 Raporu

· Türk PDR Derneği (2024)

· ADED (Aile Danışmanlık Eğitim Terapi Derneği)

· Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Faaliyet Raporları (2023–2024)

· YÖK Atlas & YÖKSİS Verileri (2023–2025)

· IMARC Group – Turkey Mental Health Market Report (2024)

· OECD & Eurostat Mental Health Statistics (2024)